MIEJSCA MASOWYCH EGZEKUCJI W KIJOWIE cz. II

BABI JAR (ukr. Babyn jar, Бабин яр) 

W drugiej połowie września 1941 roku armia niemiecka zajęła 900-tysięczny Kijów. 29 września 1941 roku, w dniu żydowskiego święta Jom Kippur (Dzień Pojednania!), Niemcy kazali stawić się wszystkim Żydom, Cyganom i Karaimom we wskazanym miejscu z pieniędzmi, kosztownościami oraz ciepłymi ubraniami pod pretekstem konieczności przesiedlenia w bezpieczne miejsce. Przychodzącym ludziom kazali się rozbierać i odkładać swoje rzeczy na bok. Następnie grupami zaganiali do 15-metrowego wąwozu (w tym samym wąwozie w latach 30. NKWD potajemnie grzebało swoje ofiary!), gdzie zmuszali ich do położenia się na zwłokach zabitych. Egzekucji dokonywano strzałem w tył głowy.

Wedle niemieckich raportów w Babim Jarze zabito wówczas prawie 34 tys. Żydów, Cyganów i Karaimów. Egzekucje w Babim Jarze powtarzały się aż do momentu wkroczenia Armii Czerwonej do Kijowa. Łączna suma ofiar może przekraczać 70 tys. osób. 

W tym samym czasie, gdy zaczęto dokonywać egzekucji w Babim Jarze, nieopodal funkcjonował obóz koncetracyjny, gdzie więziono jeńców wojennych, komunistów i uczestników oporu. W połowie 1943 roku w obliczu nadciągającej Armii Czerwonej, Niemcy kazali więźniom obozu wykopywać zwłoki pomordowanych w wąwozie i kremować je na metalowych rusztach. 

W połowie lat 50. Babi Jar częściowo zasypano i wybudowano dwie wielopasmowe ulice. Ulica Melnykowa rozdzielila go na dwie nierówne części – dużą północną i małą południową. W północnej części stanęły budynki mieszkalne dzielnicy Syreć (ukr. Сирець), park i kompleks sportowy. W parku przylegającym do stacji metra Dorohożyczi (ukr. Дорогожичі) pamięć o zbrodni upamiętnia pomnik zamordowanych w Babim Jarze dzieci, a w głębi parku pomnik pomordowanych Żydów w kształcie menory (świecznik żydowski). W południowej części parku, stoi olbrzymi ciemny pomnik z bronzu z wieloma ludzkimi sylwetkami, upamiętniający „obywateli sowieckich oraz wziętych do niewoli żołnierzy i oficerów, rozstrzelanych przez niemieckich okupantów w Babim Jarze”. W tym miejscu jar nie został do końca zasypany, co potęguje wymowę pomnika. Pomniki upamiętniające tragedię egzekucji w Babim Jarze znajdują się również w Izraelu.

Pomnik pomordowanym dzieciom

Pomnik upamiętniający rozstrzelanych w Babim Jarze

Na podstawie tragedii Babiego Jaru powstała pieśń sowieckiego i rosyjskiego  barda Aleksandra Rozenbauma „Babi Jar”.

Dojazd:

Stacja metra Dorohożyczi (ukr. Дорогожичі), linia zielona.

Tekst:

Александр Розенбаум - Бабий Яр

Слился с небом косогор,
И задумчивы каштаны.
Изумрудная растет трава.
Да зеленый тот ковер
Нынче кажется багряным,
И к нему клонится голова.

Молча здесь стоят люди,
Слышно, как шуршат платья.
Это Бабий Яр судеб.
Это кровь моих братьев.
Это Бабий Яр судеб.
Это кровь моих братьев.

До земли недалеко,
И рукой подать до неба.
В небо взмыл я и на землю сполз.
Вы простите, сестры, то,
Что я с вами рядом не был,
Что в рыдания свой крик не вплел.
Воздух напоен болью,
Солнце шириной в месяц.
Это Бабий Яр доли,
Это стон моих песен.

Ветры свежие летят
С запоздалым покаяньем,
Не услышать мертвым истины.
И поэтому стоят
Люди в скорби и молчаньи
Под каштановыми листьями.
Боже, ну куда деться!
Суд мой самому страшен.
Это Бабий Яр детства.
Это плач сердец наших.